Lá cẩm là một trong những cây thảo mộc quen thuộc dễ trồng. Được dân gian sử dụng rất nhiều trong việc hỗ trợ điều trị bệnh. Loài cây này cũng dễ được tìm thấy tại các tỉnh miền núi. Ngoài ra, nó còn thường được người dân dùng để tạo màu cho các món ăn nhằm tăng sự hấp dẫn cho các món ăn. Những thông tin chi tiết về thông tin sơ lược và công dụng của lá cẩm, cũng như các bài thuốc chữa bệnh từ loại cây này sẽ được chúng tôi chia sẻ đến bạn đọc trong bài viết ngay sau đây.
Tìm hiểu thông tin sơ lược về lá cẩm
Được người dân sử dụng khá phổ biến, cây là cẩm có đặc điểm hình thái nhận dạng, phân bố tập trung ở những tỉnh nào? Những thắc mắc này sẽ được chúng tôi giải đáp đến các bạn ngay phần dưới đây. Cây lá cẩm chủ yếu được tìm thấy rất nhiều tại các tỉnh miền núi.
Mô tả hình dáng cây
Cây lá cẩm có tên khoa học là Peristrophe Roxburghiana thuộc họ Ô rô. Đây là một loại cây thảo mộc sống lâu năm thường có chiều cao trung bình khoảng 50cm đến 100cm. Thân cây nhẵn, dạng tròn và có đường kính khoảng 1-2 mm.
Lá cây dài, màu xanh, nhọn ở đầu, tán đối xứng và có kích thước bề rộng khoảng 1-3 cm, dài 2-7 cm. Chiều cao trung bình của loại cây này khoảng 50-100cm. Hoa cây lá cẩm thường có màu tím hay đỏ tươi, có chiều dài khoảng 5cm, gồm 2 thùy ở giữa. Hoa thường mọc tại vị trí nách lá.
Phân bố của cây lá cẩm
Loại cây này được tìm thấy tại nhiều nước khu vực phía Nam Trung Quốc; Đông Nam Á và Đài Loan. Tại nước ta, cây thường phát triển tại các tỉnh miền núi do có điều kiện thời tiết thích hợp. Để cây sinh trưởng và phát triển hơn so với đồng bằng.
Các tỉnh được trồng phổ biến như: Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Bắc Cạn, Yên Bái, Hòa Bình, Thanh Hóa. Tại các tỉnh miền Trung và miền Nam cây cũng được trồng; và sử dụng nhưng ít hơn so với miền Bắc do điều kiện thời tiết không phù hợp để trồng.
Bộ phận dùng và thành phần dinh dưỡng trong lá cẩm
Người dân thường sử dụng lá cây này để làm tạo màu trong chế biến món ăn hay dược liệu là chủ yếu. Thời điểm thích hợp để thu hoạch lá vào mùa xuân, hè, thu là tốt nhất. Trừ những tháng mùa đông do cây đã rụng hết lá vào thời điểm này.
Người dân thường sử dụng lá cây để chữa bệnh hay chế biến món ăn. Trong lá cẩm có chứa nhiều hàm lượng giá trị dinh dưỡng tốt cho sức khỏe; như các vitamin, chất xơ dồi dào, hợp chất pelargonidin, pyrano peonidin.
Xem thêm các bài viết về Bài thuốc dân gian tại đây.
Những lợi ích sử dụng của lá cẩm trong cuộc sống
Vâng, cây lá cẩm trông như một loài cỏ dại, hoa lá đều hết sức bình thường. Thân mọc bò, phân nhánh và cắt một đoạn là có thể giâm trồng. Không chỉ đóng vai trò như chất tạo màu, cây lá cẩm (Peristrophe bivalvis) còn được dùng làm thuốc.
Từ xưa, khi các loại thuốc tân dược chưa phát triển và phương tiện đi lại còn khó khăn. Thì cây lá quanh nhà chính là những phương thuốc cứu mạng. Từ nước ép rau muống giúp giải độc thực phẩm cho đến cây rau răm giúp ấm bụng, dễ tiêu; tất cả đều được trải nghiệm và lưu truyền. Và cây lá cẩm cũng vậy!
Dân gian đã phát hiện rằng: toàn cây lá cẩm đều có vị ngọt nhạt và có tính mát, giúp tán ứ, cầm máu, giảm ho. Không chỉ thế, toàn cây lá cẩm còn được dùng điều trị nhiều loại bệnh như:
- Lao phổi.
- Ho ra máu, nôn ra máu.
- Viêm phế quản cấp tính.
- Tiêu chảy và kiết lỵ.
- Điều trị các ổ tụ máu (giúp tán ứ).
Cách dùng làm thuốc cũng rất đơn giản: Bạn chỉ cần cắt lấy 15 – 30 g toàn cây. Đem rửa sạch rồi cắt ngắn ra, nấu lấy nước uống là được. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng cây lá cẩm có tính tán ứ nên phụ nữ mang thai không được dùng.
Các kết quả nghiên cứu về cây lá cẩm
Hoạt tính chống mỡ máu: Theo tạp chí Drug Research, kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy trong lá cẩm có chứa hoạt chất giúp giảm mỡ máu xấu; và tăng mỡ máu tốt (giúp giảm các chỉ số gây xơ vữa mạch máu ở chuột thí nghiệm).
Hoạt tính chống oxy hóa: Kết quả nghiên cứu cho thấy cây lá cẩm có chứa nhiều hoạt chất có tác dụng chống oxy hóa. Và bảo vệ thận trước độc tính của acetaminophen.
Hoạt tính kháng khuẩn: Theo tạp chí International Journal of Biomedical Research. Chiết xuất etanolic từ lá và thân cây lá cẩm đều có tác dụng kháng khuẩn (của lá mạnh hơn của thân).
Ngày nay, cây lá cẩm đa phần chỉ được biết đến như một loại cây giúp tạo màu thực phẩm (bằng cách hái lá nấu lên). Chính vì vậy, ít ai chú ý và nó thường bị lãng quên, có khi bị phá đi để trồng cây khác.
Và có lẽ đây cũng không phải là kết cuộc riêng của cây lá cẩm. Quy luật cạnh tranh, đào thải của cuộc sống là vậy! Những loài cây nào ít tác dụng sẽ phải nhường chỗ cho những loài ưu thế hơn. Khi diện tích đất trồng ngày càng bị thu hẹp.
Thế nhưng, ở một góc nhìn nào đó, có thể thấy rằng cây lá cẩm vẫn có giá trị nhất định của nó. Là người bạn thân thuộc của tầng lớp mua gánh bán bưng, quanh năm làm đủ loại quà bánh rực rỡ sắc màu! Bánh trái phải màu mè thì mới bắt mắt, tụi con nít mới thích!
